EI " SIA NENNEN " PAWL

Thupatna

A beisa bang hun hiam khat lai-a kipan “sia nennen” cih kammal khat hong kizang pha mahmah-a, i zak cil-in ngaih khol lo hi. Kisimmawhna kammal tawh kibanga, kineubawlna kammal hi pian mai hi. Mi khat in mi dang khat tung ah hih kammal zang leh simmawhna leh neubawlna-in kisang dinga, mi khatpeuh amah leh amah “Kei bel sia nennen pawl” hi lel ing e, ci-in kigen leh a kiniamkhiat lua maw, ahih kei leh a kilehgenna maw, cih ding hi mai hi. Tua hi a, “sia nennen” cih kammal pen a ngaih khol lo, a zaknop khol lo kammal tawh kibang hi. A kizatna mun tawh kisai sam ven cin, simmmawhna leh neubawlna kammal hi zaw pian mai hi.
Ahi zongin, ka gen nop thu pan nuam ka hih manin ‘ahi zongin’ cih kammal tawh hong pan leng, hih kammal pen a ngaih mahmah kammal khat-in zong kizang thei ding hi, ci-in ngaihsun ing. Pasian in Ama’ nasem ding mite samin zanga, a sap mite’ lakah a pil a siam zong ki-om-a, mi khempeuh kipil kim lo, kisiam kim lo hi. A pil ngiat a siam ngiat mi khat leh nih bek mah om a, a tamzaw pen Sia Pau Lian Mang in, “ei a laihawl pawl” ci-in Tedim Sangpi Magazine-a a gelh bangin “a laihawl  pawl” leh “sia nennen” mah hi lel zaw hi hang. Kisimmawhna leh kineusakna hi lo-in leitung pianzia leh Pasian’ nasepna sung ah tua bangin om hi, cih a gen nuam i hihi.
A sawt nai khol lo khat-in, Dr. D.A Carson’ gelh laimai 160 bek a pha Memoirs of An Ordinary Pastor a kici, pastor a sem ama’ pa’ thu laibu-a a gelh khat ka sim kha hi Hoih kisa mahmah a, laibu minthang khat zong suak pah mai hi. Amah pen mi minthang, a diakdiakin Laisiangtho Thuciam Thak sinna lam ah leitung bup Evangelical-te’ laka minthangpen khat hi a, Cambridge University pan in PhD la-in America gam Illinois state sunga Deerfield (Chicago gei mahamh) a Trinity International University (Trinity Evangelical Divinity School) ah Research Professor of New Testament Studies sawt simsim sem ta hi. Leitung mun tuamtuam ah lecture pia-in zin kawikawi-a, September 20 ni-in zong kei sangkahna Concordia Seminary ah “Day of Exegetical Reflection” kici hun ah amah mah thugenpi-in hong pai a, a kuamapeuh in thupi kisa-in kipaakta, kisang thei mahmah hi. Ama’ siam deuhna  (areas of expertise) pen Biblical Theology, the historical Jesus, postmodernism, pluralism, Greek grammar, Johannine theology, Pauline theology, and questions of sufferings and evil hi, kici hi. 1996 kum-a a gelh The Gagging of God: Christianity Confronts Pluralism (Zondervan, 1996) bang 1997 kum ading “Theology and Doctrine” lam ah Evangelical Christian Publishers Association Gold Medallion Award a ngah laibu khat ahi hi. Laisiangtho kigelh cilna kampaute bulphuh a Laisiangtho telkheh-a sin theih nading ngimna tawh a kiphuan GRAMCORD kici computer tawh kizom-a pilna sinna (a research and educational institution designed to develop and promote computer-related tools for research into the Bible, focusing especially on the original languages) a phuankhia founding chairman zong hi laimawk hi.

Dr. D. A. Carson’ Gen A Pa’ Thu
Dr. Carson’ pa Pastor Tom Carson zong Canada gam, French (Piancik pau) kizat na Quebec kuam-a pastor sem, “sia nennen” khat, “ordinary pastor” khat ahi hi. Northern Ireland gam Carrickfergusah 1911 kum August kha 26 ni-in  a  pa John Carson leh a nu Ethel-te’ sung pan-a piang ahi hi. Kum nih a phakin Canada gam ah lal uh a, 1927 kumin Ottawa Collegiate Institute (high school) zo hi. 1933 kumin Toronto Baptist Seminary kici Laisiangtho sang neu khat ah kah-in T.T. Shields khut nuai ah pilna sin hi. A sangkahna ah Elizabeth Margaret Maybury kici England gam London a suak nungak mel hoih piangthak mahmah khat tawh kithei-in kingai uh a, 1938 kum April kha 28 ni-in kiteng uh hi.1941 kum May 28 ni-in Baptist pawlpi sung mah ah tuiphum sia (ordination) kipia hi.
A inn sung uh ah ki-uk kikhalna hoih mahmah a, an nek sim-in an bek kine lo-in thuhoih khat ta peuhmah kikupna-in nei den uh hi. Thungetna tawh kikalsuan innsung hi a, a tanu Joyce amah sangin piano a siam zawk masiah peuhmah Pastor Tom in piano tum-in a innkuan-un kium liiliai-in la sa khawm den uh hi. Hau ngei het lo uh a, ahi zongin Pasian in a kisapnateng uh sik den ahih manin cimawh lua mahmah ngei lo uh hi. Pastor Tom in Laisiangtho mun tampi lotngah thupi ngaihsut mahmah a, Mangkam leh Piancikkam-in mun tampi lotngah ngiat hi. Innkuan sung ah Pasian’ minthan nading ahi lo gamtat kampau khatpeuh deih ngiat lo-in tua bang a zang kha khatpeuh a om leh a khialhna kilak pah, kithuhilh pahlian-in kikhaktan lian hi.
Pastor Tom in a pawlpi hoihtak kem-a, zong kem zo a, mi dang pawlkhatte bangin pawlpi danga mite ama’ pawlpi ah zol-in guk sawm ngei lo hi. “Sheep stealing” kici tua bang gamtat zang nuam ngei lo a, a khantawnin a pawlpi gol lo, mi tam zuaizuai ngei lo hi. Khatvei bang a tapa Dr. Don Carson in, “Mi tampi na pianthaksak theih nadingin bang dinga gam mial nasepna ah kipia lo na hi hiam?” ci-in dong ngei hi. “Pasian in hong koihna mun hih mun hi cih ka theih gige man hi” ci-in dawng hi. 1963 kum October kha sungin kum sawtpi a sepna Drummondville pawlpi pan Pastor Tom Carson khawl hi. A khawl loh nading kigen pihpih taleh, a lungsim a khensatsa ahih manin khawl veve a, tua pawlpi pan a tawp hangin a khantawnin Pasian’ thu mah gen-in hilh den hi. Mangkam leh Piancikkam siam khawm tuaktuak ahih manin kumpi sung ah kamphen nasep kipia a, tua nasep a sep kawmin Pasian’ na zong ahih theih bangin sem hi.

Rev. Tom Carson pen a khantawn Piancikkam a zang mite’ lakah nasem deuh khat hi a, RC pawlpi a thahatna mun-a nasem ahi hi. A nupa-un lungsim kituak taka Pasian’ na a sepsep laitakun 1980 khit lam, a kum uh a tam sim khit lam ciangin a zi in Alzheimer’s disease kici khuak sung natna, thuciapteh theih lohna natna hong ngah citciat hi. A zi khoi kawm, thuhilh  leh pawlpi dang khat ah piano tum thuah kawmin om-a, 1989 kum Decembe ni- 31, ni, kum khen ni-in a zi in sihsan hi. Amah zong a zi’ sih zawh kum 3 ciang, 1992 kum October kha 26 ni-in Topa in a nuntakna la-a, tua hun sung khempeuh zong ahih theih zah-in Pasian’ thuhilhna leh thugenna nei kawikawi hi.

Thu Pawlkhat
Laimai 200 zong a pha zo lo hih laibu sung ah Dr. D. A. Carson in a pa’ diary (nisim thuciamtehna) a gelhte leh amah mah in a neulai thu a phawk laite bulphuh-in a pa Pastor Tom Carson’ thu a nuai-a thupi pawlkhat hong gen hi.
1. Inn tampi sik ngiat-a a innvakna leh laikhak gelh-in Laisiangtho hawmkhia-a Roman Catholic pawlpi sunga om mite Zeisu hong hotkhiatna lungdamna thu a hilhna;
2. Kum tampi sung mi a tam het loh hangin a pawlpi nusia het lo-a a tuute hoihtak cinga a kepna;
3. Tamveipi tak mah zong lungkia dingin kithawi-a, amah leh amah kisittel zel-a, a nasepna ah banghangin khanna om lo hiam, ci-a a kidottel zelna;
4. Pastor Tom Carson’ nasep hun nunung lam ah Pasian in Quebec a pawlpite’ lakah khakhanlawhna tungsaka, a nuntakna a hun nunung lam ciangin pastor khangno tampite pantah-in tha a piak denna;
5. A tate’ mai leh a tate’ zakna peuhmah ah khatvei zong kuamah gensia ngei lo a, a zi adingin pasal hoihpen, a tate’ adingin pa hoihpen ahih nadinga a nuntak zia;
6. Kum 50 val nupa-a a tenpih a zi a dam loh ciangin kum tampi sung lungduai takin itna tawh a kep a khoina cih thute, a etteh huai thu tampi kimu hi.

Kammal Pawlkhat
Dr. D. A. Carson in hih laibu sung thumapi pian-a a gelh leh a thukhuona tungtawnin kammal pawlkhat ka gen nuam hi.
Pastor pawlkhatte, Pasian in vangliatna pia a, pawlpi adingin letsong lamdang mahmahte hi takpi uh hi. A mite uh it uh a, Laisiangtho siamin, amau’ tungtawnin mi tampi piangthaka, a nasepnate un khang tampi huamin, khuahun tawh kizui-in a nuntak theih zah khatun tuate’ uksa-in lah om lo uh a, upna thu ah khauh mahmah-in a nuntakna uh kisek kikhal zo mahmah sawnsawn uh hi. Tua bang mite kuate hiam ci-in a min a puam-in kong lawh loh hangin na theih uh pawlkhat om-in na mitkha vuah hong suak zong pawlkhat om pah kha ding hi: kei mahbangin tuate’ nuntakna tungtawnin hanthotna leh thathak ngahna na nei khin ngel ding uh hi. Tuate lakah pawlkhatte bangin mi kim in a muh theih khol loh veiina zong nei kha ngel ding uh hi. Tua bang lianin eite mi thupi hi se lo-in ze-etna zong i thuak pah loh hangin, a beisa hun-a tua bang mite’ hangin Pasian’ tung ah i lungdama, tu laitaka Pasian’ zat mite’ adingin zong thu i ngetsak hi.
Ahi zongin, ei a tamzawte’ nasepna pen tua banga a kilang vuavua munte hi khol lo hi. Pastor a tamzaw pen a tul sawmsawm cih thadah mi a tul-a simte’ mai nangawn ah thu a gen ngei khol lote i hi zaw hi. Mite’ sim nop ding laibu hoih nono zong gelh thei khol lo, nasem mi tampipite’ “pu” zong hi ngei lo, pawlpi sung mahmah ah zong khantoh zuaizuaina zong i mu kha khol kei zaw hi. Pitek putekte peuh thungetsak kawikawi lel, innvak dengdeng kawikawi lel, Laisiangtho hilhna leh thuhilhnateng peuh tawh i hun bei den zaw lel mai hi. Pawlkhat bang a huh ding mel om lo ahih manin biakinn nasep khawng amah ngiat peuh in a sem zong om mai a, tua banga a khan theih khol lohna zong a nasepna mun hang hiam, ahih kei leh amah mahmah zong a gina lo hi mai hiam, ci-a a khentel zo lo, a ngaihsun kha zel zong ki-om tham hi. A lawhcing keii, mi tampipi a ngah zuahzuah pastor-te khawng gal-et sim guauguau pian-in, “siapite’” thusinsakna mun khawng ah va kihel zel, “siapite’” thugente khawng va ngai zel-in, lungdam sim sa-a thangah pianna khat leh a langkhat ah tua mite’ lawhcinna khawng hazat nop giauguau kawma ei’ kicin lohna khawng kiphawka ei leh ei i kihawmthawh hun zong om tham lua hi.
A taktakin ci leng – i hihna bang taktakin kigen lehang – eite a tamzaw “sia nennen” hi zaw lel hang.
Rev. Tom Carson zong “sia nennen” khat hi a, tua “sia nennen” pa in a nuntak sung tawntung Pasian’ adingin citak taka a nuntakna, na a sepnate etteh huai, thangah huai tham hi, ci-in ka mu hi.
Hih laibu a gelh lai-in Dr. Carson in a pa’ thuciamtehna bu tampi en-a a gelh hi-in, tua banga a kaihkhop sungin ama’ nuai ah administrative assistant a sem Michael Thate in Mangkam-a kigelh khempeuh kaihkhop pih-a, a tawpna ah, “Ni dangin Henry Martin khat (British translator leh India gam lah Persia gam Muslimte’ laka missionary) ka suah nop den hi ve’n, tu’n bel, na pa’ thuciamtehnate ka simsim teh tua ka tupna sanga sangzaw tupna khat Pasian in hong pia ei: Cihtak ngitnget ngiat ding tum ta ing. Ei mihingte leivui hi hanga, ahi zongin hih diary-te sunga kiciamteh mipa leivui veve ahih hangin eng mahmah ing” hong ci hi, ci ngiat hi.
Pastor Tom Carson a sih ciangin a han tung ah Mangkam leh Piancikkam-in, “With Christ/Avec Christ” ci-in gelhsak uh a, tua in na khempeuh a khitna ahi hi. Pastor Tom Carson pen a nuntak sungin a pawlpi vuah panmun sang pawlin zong kikoih ngei lo hi; ahi zongin a nasepna mun Outaouais leh tua kiim khempeuh-a mite in siapa in amaute bangzah-in it takpi, cih teci pang den uh hi. A khan sungin laibu khat beek gelh ngei lo hi, ahi zong tua Laibu (Laisiangtho) it ngiat-in Mangkam leh Piancikkam-in mun tampi lotngah ngiat hi. Hau ngei lo, lian ngei lo hi, ahi zongin Pasian’ hehpihna sungah nisim-in khangto-in picing semsem-a, Pasian’ tung pan zan-a a san hehpihna tuni adingin kicingsa lo-in nisim-in hehpihna thak tawh nungta kalsuan den hi. Gamlapi a mu khol thei lua mipil khat zong hi khol lo hi; ahi zongin vantung a mitsuan gigen den khat ahi hi. Pawlpi sung khawng ah zong vaihawm siam lua-in minthang khol lo hi; ahi zongin i Topa mahmah in, “Vaihawm na siam manun ka nungzuite na hih lam uh mite in hong thei ding hi” a cihna zong na om tuan sam lo hi. A diary-te i sim ciangin amah leh a mah cing zo kisa lo, siam zo kisa lo a a khitui luanna tawh kidim-a, ahi zongin a tu a tate in amah a nuihmai tiuteu den mi khat ahihna bek phawk den zaw uh hi. A kam mahmah tawh a tate thu a hilh thei lua mahmah pawl hi lo a, ahi zongin a nuntakna tawh lak zaw hi, ci-in a tu a tate in mu thei uh hi. Thu thak khatpeuh a phuan sangin kitotna piang kei leh, cih bulphuh den-a, ahi zongin tanglai-a kipan a ki-um suksuk upna laigilte peuhmah bel khah kilkel lo-in, nuntak gamtatna ah ahite a hi, ahi lote ahi lo, a ci den khat ahi hi. A nasepna mun bel tangzaii khol lo a, ahi zongin leitung bup huam-a kigelh laite sim den hi.
A sih ciangin zato inntual ah mi hon tampi om khol lo hi. Newspaperte ah zong ama’ thu kigelh lo hi. TV ah zong suak lo a, Parliament ah zong kam khat beek kikeek kha lo hi. Canada gam in ama’ sih lam phawk kha lo hi. A sih laitakin a lupna gei a inndei sung ah mi khat beek om kha lo hi.Oxygen bung bek om-a, tua nangawn lah amah nak nawn lo ahih manin a kisapna om nawn lo-a a phit sausau pong bek mah hi lel hi.
Ahi zongin gal khat lam ah pengkul kimut hi. Pasian’ kumpi tokhom omna mun ah amah kilutpih a, tua banga a kilutpihna zong amah mi hoih khat ahih man, mi thupi khat ahih man hi lo-in, “sia nennen” khat ahih man nangawn zong hi lo a, a mawhna a kimaisak mi khat ahih man ahi hi. “Pha hi, a hoih a citak nasempa aw, na Topa’ nopna sung ah tum in” ci-a a Topa’ kam pan a zak ding a lunggulh den a Topa’ aw za takpi ta hi.

(September 27, 2010 ni a hong nusia Leilum EBC pawlpi sunga sem  Sia Samuel Cin Khan Pau leh amah bangmah-a Pasian’ na citak taka a sem khempeuh ka pahtawina hi. ZKK)

Dr Zam Khat Kham
http://www.facebook.com/zamkhatkham

0 coment�rios:

Post a Comment