
Zomite a mun a gam tawh kizui-in pau tuamtuam i zang hi. Mizo gam
sungah Lusei, Hmar, Paite, Lai, Mara, Ralte cih bangin kampau tuamtuam
a kizat hangin Mikang kumpi le biakna makai sangmangte huna kipan
Lusei pau tawh...La le Lai Siangtho na tei uh hi. Mizoram hausa Sailoten
hih a zatsa uh Lusei pau bek mah kipuahin kizun a, A AW B CH ci-in
zang uh hi.
Tu lai-in Lai, Hamr, Paite cih bang kampau le lai a zang hong om hong
nung khan cih ding hi a, biakna lam le kumpi lam vaihawmten Lusei
lai bek mah pibawl a, adangte thudon lo uh , cih ding hi.
Zogam i et ciangin Mikang kumpi te biakna makaiten kampau khat
le Lai khat zat ding a gen zel uh hangin kizui taktak loin Tedim, Falam,
Hakha, Paletwa le a tuamtuam tawh labu le Lai Siangtho kibawl hi.
Primary school ah kam nam khat hi loin kam tuamtuam kizang to
pah hi. Tua bang ahih manin tu dong kampau tuam ciat zang uh a,
ahi hangin a kulna bangin lai le pau tawh kisai kamkupna le vaihawmna
pen kumpilam pan le biaknalam pan nei khawm zel uh hi.
Gtn: a pau uh a tuam ciat ahih hangin Alphabet ABC zang ciat uh a,
lai malgawm zong kibang pian hi. Biakna lamah Lai Siangtho sung
propernamete a kibang a zat ding hanciam uh hi.
Manipur mual tung Zomite kalsuanzia pen tuam mahmah leuleu hi.
Kumpi lamah Meiteipau kizang hi. Zopau ahi Paite, Hmar , Thado
le adangdang pen biakna lamah Labu le Lai Siangtho teinate khetna
ah kizang hi. Tu nai ciang hih kampaute tawh sangah laisinna zong
kizang hi. Ahi zongin Zomi teng in kampau khat zat ding, lai khat
zat ding vai kikum ngei lo uh hi. Tham loin Lai Siangtho teite le labu
bawlten zong amau pau tawh ciat uh a, kikup le kidot cihte om se
lo hi. Tua bang ahih hangin Mizorama kizang A AW B CH zui ciat uh a,
Lai Siangtho sung Proper Names vai cihte pen kikup in nei vet lo uh hi hi.
Hih a tunga i genna pen a beisa hun pan tu ciang dong Zolai le Zopau
Mizoram , Zogam le Manipur Hill Area ah a kizatna a tom a lahna hi.
Tu'n mailam hunah bangci kualsuanin bangci lungsim le ngaihsutna tawh
sem le'ng i lai i pau in mai nawt ding a, i gam le i minam in zong khantoh
lawhpen ding cih thu a tom mahin kikum pak ding hi hang.
Hih pen kei ngaihsutna le muhna bang hi a, nang ngaihsutna le muhna
bangci bang hiam cih sut kawmkawma na sim ding ahi hi.
Kampau khat zattang theih ding thupipen hi
I gam i lei tangzai lo hi. Mihng zong a pawlcing ihi kei hi. Tua ahih man
thakhat thu-in a pian pah zawh loh hang tu a Manipur , Mizoram le Zogam
sunga Zomite pen kampau khat a zang thei ding, khat a puahkhawm thei
ding ihi hi. I teenna gam le lei kizom a, i pu i pa pan a kikhawlkhawm, tuni
ciang dong kikhen thei lo, a teengkhawm den minam ihih mah bangin tum
tentanin i kulna le a kisapna thu theitel peuh le'ng, pau khat lai khat a zang
thei ding sanggam laizomte ihi hi, ci-in ka ngaihsun hi. Hakha, Falam, Tedim,
Lusei, Thado, Hmar cih bang khatpeuhpeuh zang ni, ci le'ng tulai khangnoten
manlang takin ngah pah ding zah a mipil vive hi ta hi.
Laimalgawm a zangtang thei ding ihi hi
A tunga i gen bang a kampau khatah kigam ding a pian pah nai kei leh zong
Mikang lai a zang minam khat ihih mah bangin ABC hiam, A AW B CH
hiam khatzawzaw a zangkhawm thei ding ihi hi. Tua bek hiloin biakna nasepna
lamah zong Lai Siangtho sunga Proper Names peuhmah pen a kibang i zat
ding, laimalgawm zong a kibang i zat ding kisam hi. Nidang lai-in Manipur ,
Mizoram le Zogam i gen ciangin gam zaipi, gamlapi gen a gen, tua bang a
ngaihsun minam i hih ngei hangin tuhun khangthakte adingin gam
kinai ciltel, leitung neucik khat, mihing zong tawmno khat
lel ihihna kithei ahih manin pau khat i pau theih loh hang laipai khat
pel lo i zat loh phamawh hi ,cih pen ngaihsutna hong hi ta hi.
Tu mahmahin zong nopna dahna, mopawi, khawmpi le crusade , seminar le
consultation cihte ah zong a kihelkhawm den ihi hi. La phuakpa in:
Pai nuam le'ng naicik hi a,
Ut kei le'ng lah gamlapi
Ki-itna in khumpen a,
Muhdahna in khatin kha,
cih la a kitheih tung lai-in khawmpite ah kisa ziahziah hi. Tua pen tu'n zong
biakna thu bek hi lo gam le minam, lai le pauvai ah zong maan ka sa lai hi.
I khantoh nadingin ki-itna kigawmin lai khat, pau khat zangkhawm ni ci
le'ng Kawl kumpi ahi a, India kumpi ahi zong hong nialtheih ding zong hi lo hi.
Tua hi a, ei ut peuh lehang a piang thei ding thu hi, i ut kei leh a piang lo ding
hi bek hi. I ut leh khangto ding hang a, i ut kei leh khangto lo ding hi hang.
I kithutuah a i kiho theih leh kikhangto ding a, i kithutuah kei a, ei le ei i
kingikngik leh a khangto ngei lo ding ihi hi. Tua pen i minam in i teel ding
hi a, khantohna lam i teel baih leh ei a hampha ding ihi hi. ( Nov.03 )
NB: Zangkong Awging , Kum 23 cin Magazine page 150,151 pan ki teikik hi.
Lungdam.