Tonzang sanginnpi

Tonzang Sanginnpi Lungzuanhuai na en kik nuam hiam

Tonzang Sanginnpi C Lim

Tonzang Sanginnpi lui pen C lim a kilam pen a en kik nuam te a ding lungzuan huai peuhmah ei

Tonzang Jubilee Laibupi

Tonzang Jubilee Laibu laimai ( pages ) 150 na sim nop leh

TEDIM KAM


[Rev Khoi Lam Thang pen Tedimgam, Keizang khua hi in Falam ZTC ah DipTh, India Makokchung pan BTh, Yangon MIT pan M.Div a zawh khitteh BA zo lai hi. Thailand gamah MA (Linguistic) va zo a, Singapore TTC ahzong MTh sinbehto laihi. Tu in Myanmar Baptist Convention ah General Secretary a seplai tak a hi hi. Email tawh hih thului ongpuak the_dal@virginbroadband.com.au tungah lungdamna lianpi ihko hi. ]
Zomite Zo leitang tungah Khristian I suah zawh kum 100 a cing hita hi. Khristian biakna in kum 100 sungin Zomite aniam mah mah mihinzia pan hong khaisang-a, a sangpente tawh hong kikhawlsak thei hi. Zomite I zia I tong, I ngeina, I khuasakziapawlkhat kinusia, pawlkhat kibehlap-in pawl khat kikemcing hi. Tuate sungah Zokam leh Zolai pen Khristian biakna in hong kepsak hong khansuah sakin hong zunsak hi. Tua a hih manin Zomi Khristian kum 100 mualsuang ah hih thu a ngaihsut taak mah mah ahi hi. Zomi bup kampau thu tangzai mahmah ahih manin”Tedim kam” ci-in neuseek sukin a nuai-a thulute tawh kikum leeng:
  • 1. Tedim kam khanggui sutna
  • 2. “Tedim Kam” cih min i ngahna
  • 3. Tedim kam “Taangkam” a suahna
  • 4. Tedimkam kantelna
  • 5. Tedim kam nungta i cingam diam?
  • 6. Mailam ah i Tedim kam
1. TEDIM KAM KHANGGUI SUTNA
Leitung mihing awn 6,000 valte in kampau nam 6,908 bang nei hi ci-in kiciamteh hi. Kawlgam sungah mihing awn 50 valte in pawunam 135 bang kinei a, Zomite’ pau 53 om hi ci-in Kawlgam kumpi in hong ciaptehsak hi. I Zogam neuseksek sawm leeng nam 100 val om dingin ka um hi.
Leitungah hizah a tam kampau tuamtuamte a guigui, a behbehin kikhen dimdiam hi. Kampau lam a siam (Linguist) David Bradley thukanna siksan le’ng i Tedim kam khanggui (Language family) a nuai-a bangin kisut ding hi.
  • Sino-Tibetan
  • Tibeto-Burman
  • North-eastern india Group
  • Kuki Chin Naga
  • Kuki Chin
  • Chin
  • Northern Chin
  • Tedim
2. “TEDIM KAM” CIH MIN I NGAHNA
Min thu gen-in pan ni cileng thukhupna a om thei nailo a buaihuai mahmah thu khat ahi hi. Zomite in kum 100 sungin minam minkip neizo nai lo hi hang. “Chin” leh “Zo” peuh kisut kituh lai-in zattaang theih ding kampau nei nailo hi hang. Hi bang bilbial kawmkalah “Zomi” a kici phadiakte in ” Tedim Kam” cih min i ngahna thu a nuai-a bang hidingin ka um hi.
Sangmangte hun lai-in “Kamhau Dialect” na ci ngei uh a, Kampau a kan mi masate in “Sukte” ci-in zong na minvawh ngei uh hi. Tua minte in tua hun lai-a ukpite’ beh min ahih kei leh ukpipa min ahi hi. Ukpite’ thuneih lai-in a mau bangkua sung pau na thupisak mahmahin gambup zat dingin thu na pia hi leh “Teizangkam” kipau ngeingai kha ding hi. Gam uk makai masate thukhualna leh picinna ahi hi.
“Tedim Kam” cih pen midangte hong sapna hi loin ei le ei i kisapna min (egonymn) ahi hi. Pu le pa min khatpeuh a kitap hilo a, a te-dimdim “vansang dim” omna mun a kisat “Tedim” khua kitap (eoconymn) min ahi hi. Tedim khua pen 1550 kumin kisat hi cih tangthu kante’ ciaptehna ahi hi. Ahih hangin kilalsan zel kisuan kik zek hi. 1850 a kipan-in tuni dong tatsat loin kiteng a, ei Tedim mite khuapi ahi hi. Tedim khua ah i teng ngeikei phial zongin Tedimmi cih ding a angtanpih ciat i hi hi. Tedim khua ah hunkhat lai-in Teizang, Saizang, Thado, Vaiphei, Guite, leh Zo kampaute in “tual” khat zangin kitengkhawm hi, Tua bang a, pau tuamtuam tenkhopna panin pautuam khat hong pianga a nungciangin “Tedim kam” kici hi. A neituam kuamah om lo hi.

3. TEDIM KAM “TAANGKAM” A SUAHNA
Hun khat lai-in Tedimgam i cih pen tu-in Tedim, Tonzang leh Cikha gamkhen (Myone) suakta hi hang. Tua sunga teng Zomite leh tua gam pan Kawlgam Vaigam a tung Zomite in i taangkam leh (common language) dingin “Tedim kam” zangkhawm theita hi hang.A mual a lui zui-in i awkaih tawmtawm kilamdang-a, ahih hangin kamphen kulloin kihothei hi hang. Tua a zang khawm thei kampau innkuan dungah Sihzang, Thado (Kuki), Zo, Dim, Guite, Khuano, Losau, Phailengm, Saizang, Teizang, Val leh Vangteh paute kihel hi hang,
Tedim pau “Taangkam” a suah theihna thu kampau lam pan, tangthu lam pan, gamdung leilupzia pan a tuamtuam kan leng a hang tampi om kha ding hi, I gensa bangin ukpite in a mau kam bek kizang ding na ci uh hileh ” Teizang” pau ki pau kha ding a sangmangte in a mau siam masak mah na thupisak hileh Sihzang pau kipau kha ding hi, Sangmangte in vai lian pi khat a angaihsut uh khat in pau nam tuam tuam a nei minamte pau nam a tawm thei pena gawmsak ding ahi hi. Tuabang hun lai-in Mangkang kumpi in hong uk a, Khamtung gam ah Zo lai tawh pilna sin ding hong vai hawm uh hi. kampau kigawm theite bang kampau tawh “Laisimbu” gelhsak ding cih thu lianpi khat hi leuleu hi. Tua ahih manin 1919 kumin Tedim vuandok zumah Tedim gam hausa lianteng kikhawm uh a, gambupah Sihzang pau zat dingin thu kisung hi. Tua ciangin Thado kampau Hiangzang khua hausa Pu Zam Khaw Thang, Zo kampau Phaitu khua hausa Pu Khan Thawng, Saizang khua hausa Pu Zaang Khaw Lian, Paihte kampau Tuimui khua hausa Pu Mang Za Thang, Haiciin khua hausa Pu Tual Pum-te in Sihzangkam a teltheih loh lam uh pulak hi. Ahi zongin Tedim, Ngennung, Haupi, Gawngmual, Leilum, Lezang, Tongsial, Lamzang,Laitui, Mawngken, Kahgen, Taklam, Tonzang, Tungtuang, Anlang, Gamlai, Khuaimual leh Seitual khua hausa te kuamah a pau a ham omlo uh hi.
Hih bangin Tedim gam sungah Tedim kam pen taangkam hong suak hi. Cope topa in 1919 pan 1938 (a sih) dong khasim thukizaksakna lai a na bawl lai-in “Tedim kam thukizakna lai” na ci hi. Sang laisimbu hong bawl sak hi. A nung ciangin T=Tedim pau eima pau” ci-in khangthak naupangte i awng ziahziah hi.

4. TEDIM KAMPAU KANTELNA
Kawl leh Vai kikal-a om Zomite in kampau tuamtuam i nei hi. Kampau lam a kantel mipilte in tangzai takin hong kansak nai lo uh hi. Ei Tedim kampau zawdiak pen Mizo pau, Hakha paute zahin hong kikansak nailo hi. Tedim kam a pau mite sung pan Laipianpa Pau Cin Hau, Rev. Hau Go, Pu Gin Za Twang, Siapi Vul Za Thang, Sia Pau Cin Thang, Rev. Paul Thuam Thang leh ZCLS a kipan kampau a kin, a siam tampite in kanin na gelh ngei khin hi.
Minamdang kampau siamte sung pan hong kantelsak mi tamnai lo hi. Kei theihphak tan ah:
  • 1904: George A. Grierson: ” Linguist Survey of India”
  • 1925: L.B.naylor: “A practical handbook of Chin Languages (Siyin dialect)”
  • 1965: Eugene J.A. Henderson: Tiddim Chin: A descriptive analysis of Two texts”
  • 1965: Ono Toro: “The Reconstruction of Proto Kuki Chin: Initial Consonants”
  • 1979: David B. Solnit: “Proto Tibeto Burma in Tiddim and Lushai”
  • 1989: Peri Bhaskararao: “The process of Chimming in Tiddim Chin”
  • 1996: Peri Bhaskararao: “Computerized lexical database of Tiddim Chin and Lushai”
  • 1998: Weera Ostapirat: Tiddim Chin tones in historical perspective”.
I Tedim pau pen a kampau ei Tedim mite leh a pua lam pan kampau siamte in kan khawm-in, laigelh-in i puahpuah i zunzun ding kisam hi. I tuntunna pan i kampau maizumpih lo-in hong dong a om leh lungsau takin genpih ding kisam hi. Sia Lian Bawi (Siapi Lian Khan Mang) in Japan pan gam a pai lai-in Ono Toro kiangah na genpih ngei a, Dr. Dal Lian in Bhaskararao kiangah na genpih ngei hi.

5. I TEDIM KAM NUNGTA I CI NGAM DIAM?
Kampau dinmun (vitality) a tuamtuam om hi. Kawlgam ah Pyu minam leh Pyu pau beimang ta hi kici hi. Leitung kampau pawlkhat beibei-a pawl khat kipan khangto semsem hi. I Tedim kam nungta hi ci-ngam taktak ding hiam? Kampau nungta ih cih te a ki puahpuah a ki zunzun hi a, a kampau neite in it mah mah uh hi. A kampau uh khum sa-ngaungau uh hi.
Tu laitak Tedim mite 70% bang bekin Tedim kampau dingin ka um bek hi. Kawlgam leh Vaigamate in pau tuamtuam peuh nuam i sa zaw a, Kawl lak a Zo khangno te bangin kawlkam kawllai leh kawl TV khawng bek tawh hun kibei hi. I thungaihsutna nangawn kawl-khuak tawh kingaih sun hi. Kampau i pau sunsun bangkua sung bek hi a, sangkil kitantan lo hi, Biakinn sung bek hi a, biakinn huangpua kantan lo hi. Hibang kampau dinmunte “Muribung” kici hi. I kampau it-in, i kep tinten kei leh beikuan manawh kampau ahi hi.
I Tedim kampau zong “meidawi”mahmah hi ci-in ka ciamteh hi. Mizo, Hakha leh Falam pau khawng ei pau sangin ” suahngal” zaw hi. Kampau ameidawite a suahngalzaw kampaute in damdamin sung khumkhum dinga, a sawt lo-in valh ding hi. I kampau maizumpih kei ni.
Zolia tawh kisai-in, Laipianpa Pau Cin Hau tungtawnin Zotuallai nam nih i nei ngei hi. Tu in i zatna toi semsem a, minam vangil khat banga kep ding din mun hi ta hi. Lai hihna (malgawm) tawh Mualtung thuhilhna zong na khen ngei uh hi. Sangmangte tung pan i ngah Mangtuallai (Roman alphabet) tawh laisimbu i neih zawh kum 91 cingta hi. Lai ih gelh ciangin lai-malgawmzia leh awsang awniam thu-ah i kumkum lai hi.
Cope topa’hun a kibawl Zolai tan 4 ciang nangawn tu-in i nei nawn kei hi. Zolai tawh laibu kibawl tawm mahmah a, i neih sunsun zong Biakna lai bek ahi hi. Laibu i bawl ciangin “Pawlpi sung a zat ding” cih lai suang sawnsawn lai ihih manin i laibu a thatthat ihi hi. I leitung huihnunzia ahih manin tua lampi bek a nei ihi hi. Zolai i cih pen Lai Siangtho sim nading, Labu ettheih nading, Pawlpite thukizaksakna lai sim nading leh laikhak nading bekin kizang lawmlawm hi. Leitungthu vangtungthu theihhuai a tuamtuamte Zomite in a theih nadingin Zolai a kizat hun hong tung takpi tam! cih ngaih sutsut huai ka sa hi.
Kampau nungta te in huihkhua in huihkhua tungtawnin Radio, TV leh tulai Cassettee, CD leh VCD te tawh theihhuai thute khahkhia ziahziah uh hi, Ut hunhunin mun khempeuh pan a kampau uh kingai thei hi. Cik hun ciang i tunna peuhpeuh pan i Tedim kam i ngaih theih hun hong tung zen tam!

6. MAILAM I TEDIM KAM
Nam citawmte ihih hangin i kampau mangthang ngei nawn lo ding hi. Ahi zongin a khanton henhan ding lamet om lo hi.
Kumpi ki-ukzia kikhello-in, tulai khuahun mah tawh maban i zopzop lai leh kawlkam in gam hong kekek dinga Tedim kam in sangkil kan zo nawnlo semsem ding hi, I theihloh kalin thozo nawnlo in, i phawk khak ciangin zekai lua ding hi. Khuahun hong kihei-in Kawlgam Vaigam-a om Zomite in gam lenam a ding vaihawmkhop hun hong tun leh lah Mizo kam hong innteek mahmah dinga, khangnote in sin-in mun khenpeuhah kipau ding hi. I Tedim pau bel khanglo kiamlo, si lah nungta-in omthei ding hi.
Tua kawmkalah ei Tedim kampau innkuansung pan i kinensuah sawnsawn leh i huang hong toi semsem dinga i theihloh kal-in mite huangsung i tung ding hi.
Hi thei hileh Kawlgam Vaigam-a om Zomi a kici khempeuh in Mangkam i taangkam dingin zangkhawm mai le hang, kum 30 sung bang i buaipih phial zongin manlang takin hong khantohpih thei pen dingin ka um hi. Taangkam dingin Mangkam i zatkhit ciang i nampau ciat i keptheih bangin i kem ding am kuamah kinawknawk se lo-in khat le khat kithupisimna tawh i kalsuan leh i minam khangto thei pan ding hi. Minam a khantoh leh i kampau mangthang ngeilo ding hi.

TEDIM AH OMLO - 2


Nunga ban zom kik ni. Sawtpi sung laigelh manlo in ka om a, ka gelhnopte hun pia manlo ka hih manin tom cikcik in ka gelh hi. Tangzang mahmah napi kep dingin cihtak mello ahih manin 'kiallap' bek hi a, ciin taak taktak ding pen guicing deuh mah hileh ka deih hi. Tua hi a, ka gelhsa maban hong zom kik ing. Tedim ah (omlo)...

4. Sumbuk Golpi: Khuapi khat dingin sumbuk lianpi leh a gina mahmah a om ding a kilawm tawh kibang hi. A vak manlo ka hiam, a mu kha lo ka hiam, sumbuk golpi leh mite in a hawhhawh nopna ding vanzuakna inn golpi, super market dan a na om nailo hi. Sumbukpi om hileh van tampi tua sungah kimu thei dinga, nek leh dawn pan puan leh sikvante, singgah theipuam pan nisim vanzatte kilei thei ding hi. Zomi sum hau, mihaute leh inn leh lo gina neite, sumbawl siamte leh summet zon a siamte in a ngaihsut pah ding uh a deihhuai khat ahi hi. A khuasungah van kizuak lamdung ah tam mahmah napi a siangtho zaw deuh a zuakna mun, a lom a zuakna phual cih bang gina takin na om nailo hi. Ngaihsutna a nei thei, a gel siam leh a kin a lunghimawhte in khuapi khat ah a om dingin a kisam hi cih theiin a bawlpah ding uh bel lamen veve ing.

Tu ciangciangah van a tamzaw khuasung lamgei a inndei khat khawng ah kizuak in vanleite in zong tua inn tuamtuamte ban et phei kawikawi in Zolengthe Naipi dongin kipai a, ahi zongin i deih kingah kim tuanlo hi. Pawlkhat bang lamgei ah zong kizuak lo in nupite in seng tawh hong pua in inn kim ah hong ban zuak vet uh hi! Tua bel i deihte hong kizuak leh a lem pen hi bilbel hi. Ngasa keu hong zuak khuadang pan hong pai nuta khat ka tuak kha a, kei zong ngasa keu tun thum ka leisak kha hi. Lamdungah zuak leh inn kim ah ban zuak zong sumbuk van manlote adingin lem kik bilbel hi. Ahi zongin ngeina khat neih ding a hoih leh mite hong muhna ah a kilawm ding ahi hi.

Hih i gen ciangin Zogam pen khuahun hong hoih toh zel tawh kiton in gamdang pan zin leh leng, khuadak nuam a hong zin om deuhdeuh ding ahih manin mite hong muhna ah a kilawm ding deihna bek hilo in Zomi te  mahmah zong a hoihzaw, a khangtozaw, a kilawmzaw gamtat leh nasepzia te a delh tawntung ahih manin ei dinmun tawh kituakta hi ka cih man hi. Tua hi a, Tedim ah sumbuk golpi khat khuasung ah a kilam ding a kilawm ahi hi. Gamdangah Mall acihte uh, Supermarket dan khat bel a kisam ahi hi.

5. Hotel Golpi: Japan pan hong zin ka lawmpa kiangah Tedim na om sungin bang hoih na sa pen hiam ka cih leh Thangmual dung teng etlawm in hoih hi. Ann zong nek ding kicing lel, nek theih gawp lel, khuasung vakna leh zinsuk zintohna mawtaw leh vanzatte hoih lel; ahi zongin giahna ding Hotel gina leh siangtho 'tampi' kisam lai ci hi. 'Tampi' a cih hangin tampi a genna hilo in a om nailo a gen nuam ahi cih ka tel hi. Zinbuk (Hotel) a omsa te gamsung a khualzinte adingin hoih mawhlo napi a pualam, gamdang pan a hong zin dingte adingin themkhat kicing lah deuh dan hi. A diakdiak in kisilna mun tuibuk leh awnghawhna ekbuk te deihzah in zatnuamlo, siangtho zolo deuh hi.

Zogam ah hong zin ding gamdang mi a tamzaw pen gam khangtosa leh sum leh pai hau gam te ahih manun vanzat a siangtho leh a hoih a zang namte ahi uh hi. Tua banga hong zinte adingin a sum leh pai amau piazo lel uh hi. A piazo dinga zong hong pai ahi uh hi. Amau deih bel a vanzat kicingin hoih in siangtho, leitung gam khangtote zatte hi peuh leh a man pia zo uh hi. Tua ding lungsim ah koih in mailam ah Hotel, Lodge, Restaurant a bawl nuamte, a bawl dingte in limtak in i hanciam ding a kisam ahihna ka va mu hi. Nek leh dawn pen ei nek bang ne thei lel uh hi, lamgei a kizuak khawng zong ne ngam lel uh hi. Ahi zongin a giahna uh, a kisilna uh, a awnghawhna uh a nuam leh a tawldam ding deihse uh hi. Zomi te hong suun keeita uh hiveh aw! Gamdanga Hotel a semsa, hotel bawlsa leh nek leh dawn a bawl siamsate bangin va bawlzo hi leng sum a kingah veve ding hita hi. Gamdang pan khualzin lah a nini in tam deuhdeuh hilai...

6. LPG tawh anhuanna: A tom in 'gas' tawh ann huanna cih ding hi. Tuhun ciangin singkung leh lopa te ki it in kikem ta ahih manin ann huanna dingin zong singkungte kizang nawnlo in meitui huih (liquefied petroleum gas, LPG) kizangta hi. Tua pen tutung GZA Khawmpi 2na hun ah Tedim ah na kilimzat nai hetlo mawk hi. Khua kim khua pam a singkung lopa teng kisat mai in singkhul dingin kizanga gamsung keu in mualte kolh kiukeu mawk hi. Gamlak ah singkung po singkung gol muh ding omlo in kolh kiukiau a, lopa po sunsun nangawn mei tawh kihaltum lai mawk hi. GZA Khawmpi masa ah 'gam hallo ding, singkung lopa kem ding' ciin kigengen napi khuamite in zui hetlo in gam kihal a, Tedim ah tua banga thu a kigen ziahziah laitak in a gal Valvum khua kim ah gam kang ziahziah hi. Annhuanna dingin gas kizanglo ahih manin singkung lopa kem ni in singkung lopa golsak in zeek bawl ni cih om hetlo ahi tam aw ka ci hi. Singkung lopa a meng masasa kihaltum kik leh, annhuanna ding lah singkhuah bek kizang lai mawk si ahih manin hun khat ciang annhuan ding om taleh a huanna ding omlo ding ahih manin anngawl in a ki om thei veve ding himawk hi; a sial in nek ngap hang ci ihih buang kei leh. Tua hi a, annhuanna dingin gas bangci zat theih ding cih a kingaihsut ban ah singkung lopa, kim leh pam gamsung, lopa te bangci kep ding cih zong limtak ngaihsut ding a kul hilo hiam cih kuama phawkloh in ka ngaihsun hi. Noh zong ngaihsun tek dingin hong lamen ing...

7. Taihinn Tamlo: Khuapi khat dingin ka upmawh zah in taihinn na tamlo hi. Inn hoih pipi tampi om napi taihinn (concrete building) tam hetlo mawk hi. Japan Gal lai a sikkangte tawh inn kilam, a tung sikkang hinawnlo 'siksan' hizawta! na tam mahmah hi. Tedim khuasung khua dak leng na san zihziah hi. Zomi te a hau a nei zong kiom simsim ta sam ahih hang Zogam khuapi ah inn leh lo hoih a kibawl, a kipuah, a kidin tamlo ka sa hi. Kawlpi bangah Zomi te inn leh lo hoih thei mahmah hi. Ahi zongin i gam khuapi khat ahi Tedim ah tuazah in inn leh lo a kilawm a kicingin kilamlo, kibawllo, kiciang hetlo tawh kibang hi. A kilam sawm a kipanpan bel om in, tu laitak a khua thupizah in taihinn thak sitset bang a tamlo himawk hi.

8. Bazar Gina omlo: Bazar ka cih ciang mehteh mehgah zuakna phualpi ka cihnopna hi. Grocery Store zong cih pak theih, gamdang omte adingin. Sa zuakna, anteh lohing, singgah theipuam zuakna phual a tuamin zong kibawl mello hiam ciing; ka muh loh man ahih kei leh. Tua banga nisim nek ding meh te zuakna mun khuapi lian khat in a kilawm tak a siangtho tak khat a neih ding a kilawm ahi hi. Tua bang omlo in khuapi khantohna, mipite khantohna omthei taktak lo hi. Lampi lamdung teng siangtho in hoih, innsungte siangtho in van leh nate zong kicing, nek leh dawn ding om mah taleh i nisim van kisapte a leina ding mun, a phual a gina a om kei leh kisil siang masalo a puanthak silh, a tung siangtho napi a sung siangtho lo tawh kibang ding hi. Tua manin meh, antang, sa, singgah, pak, etc zuakna a gina tak khat mipi zuatna nuam mahmah khat ah a om ding a kilawm ahi hi.

9. Tualpi Hoih tamlo: Khuapi khat sungah khangnote kimawlna dingin tualpi gol leh hoih khat leh nih a om hamtang ding a ngeina ahi hi. Mihing khantohna dingin pumpi khantohna bek hilo in lungsim khantohna zong kisam a, tua lungsim picinna i ngahna dingin kimawlna, ciammuih leh kidemna siangtho tuamtuam tawh khangno hun zat ding a kisam ahi hi. A kimawl ngeilo, a kimawl theilo khangno khat pen a kimawlmawl a khangto khangno sangin a picinna kibanglo thei hi. Tua ahih manin khangnote a khantohna ding, minam a picinna ding, khua leh tui a khantoh sem nadingin khangnote kimawlna ding tualpi a kisam ahi hi. Veng khempeuh ah tualpi neih ding a kisam hi a, tamlua cih a om theilo ahi hi. Ka theih khialh kei leh, kei muhna ah, Kam Hau tualpi bek a gol a om ahi hi (a dang a om lai na?). Tua bek pen Khuapi khat, inn tul tampi a pha, mihing tulsawm a sim a pha khat adingin kicinglo hi. Kuateng kimawl a, kuateng kimawllo ding. I khangnote a picin mahmah ding uh lungsim khantohna manlangsak ding leh lungduai, lungsim siangtho leh lungsim gina tawh kidemna siangtho a neih ding uh i deihsak tek hi; tua ding khual siam mahmah kisam lai leh kilawm kasa hi.

10. Town Bus omlo: Khuapi sungah khe tawh vak den pen khuapi a gol ciangin a hi theilo ahi hi. Mi khempeuh in zong mawtaw nei kim zolo, motor cycle zong nei kim zolo, bicycle zong kinei kim zolo hi. Tua manin khuapi sunga kilehsuk kilehto te vakna ding, a tuanna ding uh khuapi mong pan khuapi mong khat dong a tung dingin mipi tuanna mawtawpi Bus a tai ding kisam hi. Mipi in a tuan pan a kum kikal a tuan man pia dinga, a mawtaw neite in a sumteng khon ding uh hi. Tua banga tai ding khuasung vakna mawtawpi 'Town Bus' a kisam nginge ihi hi. Tua ahih kei leh Leilum pan Sakollam tan khe tawh vak phei in kileh kik hileng hun tampi bei ding hi. Town Bus om hileh tomno sungin kitung dinga, na tampi kisem man ding hi. Vaksuk vaktohna nuam leh kizop kikawmna zong manlan dinga, zong nuam kisa tuam mahmah ding hi.

Mai lam ah khuasung vakna ah saap theih ding mawtaw TAXI kisam lai ding hihang. Tun zong a kisam khin hithei khinkhian maw.

Gennop tampi omlai, thulu dang tawh zom lai ni. Tedim zinna thu bek hilo, ka zinna pan ka lungsim a hong suak thute zong hong kum toto nuam lai ing. Ka lungdam.


 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
 
Jesus was angry enough to purge the temple, hungry enough to eat raw grain, distraught enough to weep in public, fun loving enough to be called a drunkard, winsome enough to attract kids, weary enough to sleep in a storm-bounced boat, poor enough to sleep on dirt and borrow a coin for a sermon illustration, radical enough to get kicked out of town, responsible enough to care for his mother, tempted enough to know the smell of Satan, and fearful enough to sweat blood.
 
He is able to run to the cry of those who are being tempted and tested and tried.
Hebrews 2:18 (AMP)
 
Whatever you are facing, He knows how you feel.