Tonzang sanginnpi

Tonzang Sanginnpi Lungzuanhuai na en kik nuam hiam

Tonzang Sanginnpi C Lim

Tonzang Sanginnpi lui pen C lim a kilam pen a en kik nuam te a ding lungzuan huai peuhmah ei

Tonzang Jubilee Laibupi

Tonzang Jubilee Laibu laimai ( pages ) 150 na sim nop leh

SIH VUI HUN DING GEL NA ( ZIOK )


Sihvui hun ding gelna
——————————----
Sanggampa Pa Gin Hau Thang te pata 3te
December19,2019(Thursday)ni Kivui tading hi.


Pa Gin Hau Thang(kum36)

Tg. Samuel Khual Sian Pau(kum10)

Tg. Peter Piang Sawm Lian Khen(kum8)

Sihvui Hunding
Dec 19,2019
Ahun 1:00pm
Amun:Calvary Cemetery
9101 S Harvard Ave ,Tulsa OK 74137


Shared by>>>ZIOK

US TUNGSA ZOMI TE NGAIHSUT DING - PU KHUPKHAN THANG TAITHUL

US tungsa Zomi te, ih nuntak zia, ih khuasak zia tawh kizui in, ih ngaihsut kak, ih khinkhaii thei ding thu pawlkhat kong at hi. Nang ngaihsut natawh a kituah kei leh zong hong ngaidam in.

Democrat Party leh Republic Party

Democrat Party leh Republic Party, Zomi te tawh kizawitawn dinmun (Contextual Perspective) pan kei mimal muhdan hong pulak ka hihi.

Diversity Visa (DV) meepauk te simlo USA gam tung ei Zomi khempeuh te in, Galtai/ gambel/ Biakna paulam nasem (Refugee / Political or Religious Asylum/ Religious worker ngahte) vive ihi hi. Tua ahih ciangin hih Political Party nih te lak ah kua party hang in ei galtai/ gambel/ Biakna paulam nasem te in, hamphat lawh, nahlawh peeklawh zaw ih hiam? cih ngaihsut huai mahmah ta hi. A huampi in en leng….

Democrat Party te liberal zaw hi. (Liberal Democrat) Liberal (Adj) A khiatna: 1. Cingh tak (Itsitlo) leh kicing tak in pia hi. (Given generously and bountifully) 2. Kol, kigaklo (Loose, not strict) 3. Mituamtuamte leh a ngaihsutna te zahtaksak/ thusimsak (Respectful of different people and idea) 4. Mipi suaktak nading atawsawn nai-ngan-ye muhna nei (Having political views that favor civil liberties)

Republican Party te conservative zaw hi, Conservative (Adj.) A khiatna 1. Hunzui a kikhelna te langpanna leksak zaw hi. (Tending to oppose change) 2. Ngeinalui manphatna te pakta zaw. (Favoring tradition value) 3. Aluangkheng kikhelna or kipuahkikna deihlo uhhi. (Opposed radical changes or innovation.)

Kei mimal in, Zomi te ngeina, dan, khuasakdan, biakna… (Culture, tradition, religion etc.) bangah a conservative mahmah khat ka hihi. Ahi zong in, USA gam tung zomi te in, hih Democrat Party leh Republic Party te zaitak (Broad minded) a ih et ding ka deih hi.

I. Peemta (Immigrant Visa)
Tuma kum 30 val khawng a kipan, Third World Countries te lapto na dingin, US kumpi in, US gam ah lal (Migrate) theih nading Diversity Visa (DV) program hong bawlkhia uh hi.  Kum sim in, mi a-ut khempeuh deidan na omlo in siau sak aa, Computer mee sawk sak in, mimal 50,000 taa, kum 50 sung Visa pia ding ci-uh hi.  Eimi sung pan Alex Ai Mung bang mee pauk masa pen hikha ding aa, a uu anau tampi in US tun lawh hi. Republican te’n tua program thapia loin, Donald Thrump President hong suah ciangin phiat sawmsawm ta hi.

II. Galtai leh Gambeel (Refugee and Asylum)
1. Democrat Party in, USA gam ah galtai (Refugee), kum sim in mimal tampi lak ding thapia hi. President Obama a khawl maa deuh in, galtai mimal 70,000 lak ding letmat thuh hi. USA ah Gambel (Asylum) zong olno tak in, phalna pia hi. Republican Party in, USA gam ah, galtai (Refugee) kumsim in mimal tawmkha bek lak ding thapia uh hi. President Thrump hun in, mimal 30,000 in khiamsuk hi. USA gamsungah gambel (Asylum) te zong ngat sak semsem hi. Tuate dal nading USA leh Mexico gamgi ah kahpasik kawm (Steel Wall) lam sawmsawm uhhi.

III. Democrat Party in, galtai aa, USA gamtungsa te ii zi leh ta, nu leh pa, sanggam u leh nau te sap thei nading vaihawm sak hi/ thapia hi. Innkuan ki kaihkhop kikna (Family reunion) ci uhhi. Citizen na suah khit ciang vua, inn lam ciah in, zi vala ziau aa, USA ah na saptheih na uh pen hih thu hang hipah hi.
Republican Party in, galtai aa, USA gamtungsa te ii zi leh ta, nu leh pa te, sanggam u leh nau te, sapthei nading panpih/ thapia nuamlo uh hi. Sikkhau bang a kizomdetdat aa, lalna (Chain migration) ci uh hi.

IV. Democrat Party te-in, mivom mipuang te lam pang in, mihing hamphatna (Human right) mipi thuneihna (Civil right) thupi ngaihsut hi.
Republican Party te-in, mivom mipuang te khuallo in, Mikang tebek thupit’sakna (White Supremacy) thupi sak uhhi. Ku Klux Klan (K.K.K.) kici puankaang tualpi silh in. Sakhi lukum bang a kibawl puankaang tawh a lu pan a liangko ciang tuamcip, a mit bek a vangsak, mikaang bek a ultungsak te, a kilangtang in tha pialo bek aa, khambawl lualo hi.

V. Democrat Party te in, kumpi huhna (Government Benefit; Medicaid, Food Stamp, SNAP) tawh anungta mizawng 40 % te khual hi.
Republican Party te in, mihau 1% tebek khual hi. Medicaid, Food Stamp, SNAP kumpi huh piak na te, kinlo hi. Foodstamp bang khiap theihna ding sasi zon hi. Kha 6 sim, income change zaksa/ renew ding deih hi. Tuma kum 10 val lai pawl in, Republican te Election Tea Party Campaign sung, recess hun in, President Bush in, a micro-phone khak ding mangngilh in, “Government Benefit; Medicate, Foodstamp, SNAP, tawh anungta, mizawng 40% te ngaihsut kullo hi.” a cih kizakhia thaang kha hi. Ei Zomi te ih vek phial-in, tua 40% sungah apaa te ih hihi.

VI. Thau tawi khaamna (Gun control)
Democrat party te in, mi khat peuh (Lungsim maan/ maanlo) tungah, mitampi aphial kapthei/ a thatthei, Automatic Assault Rifle, thau tuamtuam te zuak ding phallo hi. President Obama hunlai in, thau lei ding te back ground history check phot ding, tua khit ciang bek in thau leisak thei pan ding cih thukhun bawl sawm hi. Bawl zolo hi.
Republican Party te in, tua thau zuak te, mihau te, National Rifle Association (NRA) tung pan in sum tampi huhna a party a’ding ngah thei aa, thau zuak ding khaamlo hi.
Nisim phial in, school, college/ university, church, mall te ah, tua automatic rifle te zangh in mi ki kaplum ziahziah hi. Tu’n ei zomi te tung hong tung taktak ta hi.  Nang bang cih ngaihsut?   

VII. Ngeina vai; Paa leh Paa, Nu leh Nu thukip tawh kitten theihna. (Cultural issue; Gay Marriage, Same Sex legal Marriage)
Paa leh paa, nu leh nu omkhopna, Pasian in deihlo bekthamlo in, Laisiangtho sungah, suangtawh denlup ding ahihi. Kei mimal in zong lipkhap in, ka deih kei hi. Ahizong in, amaute pasal leh numei bangin kingai mahmah in, pasal in numei lunggulhlo, numei in pasal lunggulh vet lo-in, neih kibang amau tegel mah ki lunggulh zaw mawk uhhi. Pasian theihlo aa piang khat beek aom kei hi. Mihing hamphatna (Human right) lampan en leng, amau zong nang leh kei mah bangin deihtel theihna hamphatna (Freedom of choice) nei uhhi. A mau tegel innkuan khat bang aa, aom khop thei nading thukip (Legistimacy) khat om ngeingei kul ahihi. Nang bang ci ngaihsut na hiam?
Gtn in, khatbek naneih naa tapa or naa tanu, amah tawh nei kibang mi khat tawh ki khen zolo in, hong kikhen teitei leh ka pumpi ka kithat zaw ding hi, (Suicide) hong cih leh bang na cih ngaihsut tam?

VIII. Nuntak khuasak vai; Gilsung aom nau thahna (Social issue; Abortion).
Gilsung aom nau thahna (Abortion) pen Pasian in deihlo hi. Liasiangtho in zong phallo hi. Kei mimal inzong ka deihkei hi. Pasal ii bawtui (Sperm) leh numei tuii (Egg) te naubu sungah a kigawm khit nipi 3 ciangin, mihing ding in hong kipantoto ta hi. A hizong in numei pawlkhat te in nau a haih hangin, pawlkhat te in, haih vetlo, agai lam theivetlo uhhi. Kha 3 ciangin a thei panpan zong om hi. Tua hun ciangin tua numei in, asung aa om naungek mihing a hong piankhiat ding deih kei leh bang cih ding a hiam? Deihlo pipi in, mihing in, piangsak phot zawzen in, nau asuah khitteh ek nusiat in nusia zaw ding maw, a hih kei leh that sim zaw ding maw? Ahihkei leh mimel lim a puapan nau, phiat (Abortion) zaw ding maw? Tua pen nau paainu khensat theihna thuneihna, deih tel theihna (Right, Freedom of Choice) a hihi. Reproductive Rights, Abortion rights.
Gtn in, khat bek na’neih, na tanu it mahmah, zanlam nasepna pan hong ciah ciangin, zatui zangh/ zukhamkham a man’zong a theih ngeilo mikhat in, na buan hi. A buanpa kitheilo hi. Na tanu in zong theilo hi. Na tanu inzong agai pah ding kisaalo ban ah, maizuumlua a’ hih man’in, anu apa a kipan kuamah gen ngamlo hi. Nau lah haihlo in, aom noplo na lah bangmah omlo aa, a naupaai lam zong theilo hi. A hizong in, kha 3 khitteh nau apaai lam hong thei ta hi. Tua hunteh na tanu in, bangcih sawm.?, nang e leh bangcih sawm.?. Democrat te thu vai hawmna bang in, ta-za-wan tak in, phiatsak zaw ding maw? A hihkeileh Republican thuvai hawmna zui in, deihlo pipi in, nau mihing in suak khiasak zaw ding maw? Nang ngaihsut khetsat ding ahihi.

VIII. Pasian upna (Faith).
Pasian upna (Faith) pen atehna piiciang (Ruler), tawikhaii (Balance) omlo hi. Amaa kamtawh agen bangbang hilel hi. A hizongin, Laisiangtho in, “Kha tawh a om lo pumpi a si a hih mah bangin, gamtatna hoih om lo upna in a si hi. For as the body without the spirit is dead, so faith without works is dead also” cih piiciang/ tawikhaii tawh nateh hi. Mihing khat pen Pasian um/ umlo cih ih gen thei nading a gamtatna pha/ phalo et ding bek ahihi.  Ei Zomi te pawlkhat in, Democrat te Pasian umlo te ci hi. Tua bekthamlo, ih Tapidaw Sia (Christian Pastor) pawl khat te in, pawlpimi numei naupang tungah, Democrat te Pasian umlo te; paa leh paa nuu leh nuu neih kibang kiteng sak te (Gay Marriage, same sex marriage), gilsung aa om nauthat te (Abortion) ci in, upkhialhna, ngaigsutna hoihlo (Bad ideology) hilh uhhi. Hoihlo hi. Tua bang ahilh ih sia te e leh, a’mau upna, a’ tung aa, laisiangtho, piiciang/ tawikhaii tawh ihteh sak ngei hiam? A gamtatna uh ih ensak ngei hiam?
Democrat party sungah Pasian thu umlo tampi aom mah bangin Pasian thu um mahmah tampi zong om hi. Tua mah bangin, Republican party sungah Pasian thu um mahmah tampi a om mah bangin, Pasian thu umlo tampi om hi. Kam bek tawh Pasian ka um hi ci aa, kam bektawh a’ awnawn te Pasian um te hi cihtheina om tuanlo hi.
Tua hih ciangin, Zomi te aw hih Democrat Party leh Republican Party te tawh kisaii thu/ vai lai ih post nate, ih kampau thugen nate ah kidawm zaw leng hoihzaw ding in ka um hi. Na deih zawkzawk party, mee na piak lel ding hi. Mee pia thei ding citizen na hileh cih na hi.


Khupkhan Thang Taithul.
Norman, Oklahoma
December 15, 2019.