SOLKHA TANG NUAI AH TEDIM KHUAPI - 6


Sialsa ka nek nunung pen India gam a Vapar khua ah hi. Sia Paupu (Rev. Dr. JM Ngul Khan Pau) USA pan Lai Siangtho sangkah Doctor of Missiology, Western Seminary, Portland pan zo a hong ciah Zomi Baptist Church, Mizogam in a pahtawisakna a kigo pen ahi hi. Tua laiin Sialsa pen bawngsa sangin nip zaw, min baihzaw, neel zaw ciin kigen a, ki tam nek lo ahih manin sialsa lim dan ka gen luat ding ka thei kei hi. Sakhi sa hi leh bel luang za khat bang kine mahmah ding ahih cianga a lim dan ka tel zawk himah hiven!

Nitak annek khit ciangin Thangmual dawna Khapi suak zong kimu ziziaita a, ahi zongin khuazing nailo ahih manin khavak sangin nitum khin lian paangsan pen etlawm zaw laitak hi. Sun thapai in Zomi te maban leh Zomi te kalsuan zia ding thu tuamtuam kikum in thu kingai, kigen, kikum kik zel ahih manin kigim pian a anne kine baih in annek khit leh nitak kikhop kikal hun tomno sung ni tum khit peuh leh khua vot pian ahih manin zan ciang silh ding puanlum lakna hun awng kinei hi. Kei zong tua hun awng sung a manpha thei pen in kizang henla, khuasung beek kivak leh cih ka ngaihsun hi. 

Zolengthe Naipi Phung Ah: Tedim pai nailo khempeuh in zong Tedim khuapi i ngaihsut leh i ciamtehna pen Zolengthe Naipi ahi hi. The Big Ben of Tedim cih ding zaha thupi hi. London khuapi ah naipi pen Big Ben kici a, Zomi te adingin Tedim khuapi laizanga naipi pen Zolengthe ahi hi. Zomi laphuak siampa khat in: 

Zolengthe lah khuangkhuang dinga maw, 
Zomi sinlai ah na sa'ng e
Zohuihkhi siang hong laang hiauhiaute in zong
Zomi na hi hong ci e

ciin Zomi te i huih nung, i tuiluang, i lengthe khuang ngeungeu te nangawn in 'Nang Zomi hiteh' ciin hong gengen uh na hileltak hi. Ei leh ei Zomi i kicih setset mah bangin i ganhing, i singkung, i luitui, i thelnah nim dialdial leh i dik huih siangtho nung hiauhiaute nangawn in Zomi hiteh ciin hong telsak semsem hi. Zomi te hampha mahmah hang. 

Ka vaknop thu uh ka gen khak uh a zak ciang Zomi Music Khantoh Vaihawm Pawl ci pak ni, ZOMUS General Secy Sia Lianpi @ Taang Lungtup in 'Cycle na zatnop uh leh kei a om' ciin a tawhtang hong pia ziau a, ko zong ZIS Secy Pa Khup Khawm Mung tawh lungdam takin ka la pah uh a, vak dingin ka taikhia pah uh hi. Nitak kikhop lah hong tung pah ding ahih manin ka hawhnopna teng uh ka vak zangzang pak uh hi. 

Zolengthe Naipi phung ka tun uh ciangin nitak khua hun nuam laitak hi a, lah nisa hang lumlua nawnlo, khuazing ding lah hilua nailo ahih manin Zolengthei naipi pen etlawm in a dawn ah Zomi te ki itna lim lak Vaphual tuang ngiungeu zong nitum kuan kisung ziziai etlawm sa in na khuadak ngekngawk a, a pa pen in Thangmual dawna tung solkhapi taang ding hong suak suk beba na galdawn ek awk hi. Zomi te Vaphual pen a kientuah den ahih manin a nih uh kimaingat in a tuangkhawm, a kisapna uh a kientuah, a kihuh, a kipanpih vasa ahih manin tua vaphual lungsim a nei Zomi te i kisapna khempeuh a kihuai a kien, a kivante i hihna hong phawksak kikkik hi. Motor Cycle tung pan tuaksuk in Zolengthe naipi tawh maan (photograph) ka kilak leh nitak 5:25 P.M. hun lian ahi hi. Hih naipi pen khualaizang mun hoihna pen leh lamkabom nuam mahmah ah om a, a tun zong sangin inn dawl 7 ciang banga sang hito dingin ka tuat pong hi. Lampi thum kituahna san ah om hi in, a kim a kiangah sumbuk lamdung khempeuh ah om zihziah in van zong kim mahmah a, sumbuk lian khempeuh tua kiim tengah kigual hipen mai hi. Zolengthe naipi gei leh a kiim teng bel mun awng lianpi hi a, vaksuk vaktohna ding leh mawtaw khawlna, kiheina leh mihing a hon a kituahkhopna dingin a hoih mahmah ahi hi. 

Zolengthe Naipi sak ah 'pilna sawm' om a, tua sungah sangnaupangte in lai puak ziahziah in sim uh a, lampi pan zong a laisim uh kiza zo hi. A hon in sim ziahziah uh ahih manin kithanopsuah peuhmah bilbel ding uh hi. Tu hun laitak pen tan 10 exam ding ahih manin laisim a kinak kin mahmah laitak hi a, tan 10 exam nei nu leh pate bang khuasung zong vakkhia man mello in tate exam nading a vanpih, a tutpih, a nek leh dawn ding, a kisap teng uh a sai dingin a kipiakhia ngiat uh ahi hi. Tua 'pilna sawm' tung ah Zomi mi minthang Pu Songtheu te inn om a, lampi pan zong kimu thei hi. 

Hornbill Nursing Home Muta: A kigen, a minthang vangvang khat leuleu pen - Pu Suan Pau te in Zomi te hong khualna un cina luna a kikhoina dingin Sakollam ah "Hornbill Nursing Home" na nei uh a, tua pen minthang vangvang ahih manin a mu nuam ngiat leh a en nuam ngiat in ka va pha uh hi. Vaphual Ta Khoi Banga Kikhoina cih ahih mah bangin nasia peuhmah a a thahatlozaw, a zawmzaw deuhte kikepna, kikhoina dingin inn hoih mahmah khat kilam a, tua taihinn sungah Tedim khuasung bek hilo - mun tuamtuam, khua tuamtuam pan zong cina, damlote kikem in kikhoi hi. 

Pu Suan Pau in hih banga Zomi leh Zogam adinga a sepna, a hihna te zahtakhuai in thupi peuhmah a, zong pahtawi tak in thapiak taak mahmah hi. Zomi khempeuh in Pu Suan Pau te hong khualna leh hong deihsakna uh hanga hibang i cinat, i lunat cianga i belh theih ding damna inn hong phuat uh nakpi takin thapia in pahtawiin, lungdam ciat ni. Cidamna leh kikepna mihing a kisamlo kuamah omlo hi. I nuntakna hun khat teitei ciang a cina ding, a kikem ding, a kikhoi dingte i hi hi. Sihna zong i pelh thei hilo ahih manin i sihma, i nuntak lai a nuam thei pena i hunte i zatna dingin cidam nasepnaleh kikep kikhoina a kisam mihing ihi hi; tua pen leitung ngeina zong ahi hi. 

Ka va hawhni uh Pu Suan Pau tapa Dr. Piang leh a zi na om in ka kimu thei vua hampha in angtang ka kisa mahmah hi. A zi lah melhoih in zong thacing a, Zomi numei lak ah a etteh taak leh a hampha mahmah numei hi ciin ka ciamteh hi. Banghang hiam cih leh a pasal tawh cina don thei, kem thei, khoi thei dingin Medicine Degree mah nei in Doctor mah hi a, a nupa un medical doctor tuaktuak ahi uh hi. Dr. Piang pen ka kimuh ngeisa uh ahih hang a khamul na sauzaw ta a, zong na thadimzaw ta hi. A zi pen ka khatvei kimuhna uh ahih hang coffee dawn ding hong tawi sensen ciang Zomi numeite pen mo hoih hingiat, zin leh leng a do ngiat minam i hihna, i nasep i za liat tawh kisailo in a thanuam, a semnuam, mite a huai minam hi hang ciin ka ciamteh hi. Nupa hih banga nasep kibang semkhawm hialhial a kihuh thei, kinungthuap thei cih pen Zomi sung bek ah zong hilo leitung level ah zong a mi hamphate hi uh hi. Inn lah nuam, coffee lah lim, inntekte lah a thupina uh kiphatsakpih lo in kiniamkhiat in kiho nuam mahmah hi. Nung kum lam in zong India lam pan hong pai Zomi khawmpi simte khempeuh gan khat go in annekpihna bawlsak a, gilvah takin ankuang luisak ngei hi. Tua zaha minam leh mipihte a vei, a khual a huai innkuan uh hi a, tua hang mah hi inteh Pasian in thupha pia in Zomi sungah mihau tampi i neih lak ah a kizahtak mahmah innkuan ahi uh hi. 

Pu Kam Hau Tualpi Ah: Tedim khua ah khangnote kikholhna dinga kizang mahmah khat pen Pu Kam Hau tualpi ahi hi. A minthang in a kigen za den ka hih manin kei zong mu nuam in ka hawh ut, ka sik ut mahmah hi. Pu Kam Hau pen Zomi te hih ciang i tun theihna dinga hong na huai, hong na khoi khat hi ci leng i khial lua kei ding hi. Tuni a minam khat a i luan theih, lawng khat a i gin theihna dinga bul a pan leh tuni ciang i tunna dinga kalsang a suan lak ah a madawk khat hi cileng Zomi te History ah a kiciamteh tham ahi hi. Banghang hiam cih leh thu leh la na gel in kikep dan, kivaipuak dan, nasep hawmzia, nopna dahna, khut khialh ban khialh ah bangcih ding cih Zomi te zat theih dingin a geel khia, a lui khia masa ahi hi. Tua "Kam Hau Upadi" pen a bulphung a kizang mi khempeuh a huam kha kikep, kihuai, kizunna leh a pilhuaizaw a gamtat dan ding a kitheihna dinga siksan khat ahi hi. Tua ahih manin tua bang 'upadi' hong bawlsak thei mi thupi Zomi sungah i neih minam hampha hi hang. Amah min tulloh na dinga khangnote mun thupi leh manpha Tualpi a kibawlsak mu lo in om utlo ka hih manin a en dingin ka pai uh hi. Ka pa Khup (Rev. Khup Za Go) in Pu Kam Hau tangthute bang kankan a, Zomi te i khantohna leh i khankhiatna dingin a sep a bawlte thupi sa in lai tawh a ciamtehteh hi. 

Pu Kam Hau tualpi golpi tak na hi a, a dung leh vang kikim phial in a tam nuam mahmah  khat ahi hi. Guah zuk loh sawtta ahih manin kiak po khempeuh na keu khin a, nisat zawh sawtzo ahih manin vui khu dekdek ta hi. Tuuk laia bawhlung suihna khema leh khekhapte na om zihziah lai a, buan a kisuite a khelim uh kidawk in na keucip ta hi. Ka tehkak khat om a - lawi bualte ah lawi a bual khit uh ciang nisa in bual tui kang leh lawite khekap a kidawk zihziah a bang hi. Mihing khekhap lim muh ding tualpi laizang ah keu gimgem hi. Zogam pen sawt mahmah, upa mahmah, Zomi te i tenzawh sawtta hi cih a kitheihna khat hi ding - goal khuam khawng zong na ekseu pianpianta a, a thak tawh laih hun naita inteh cih zah dingin a sawtta goal post te kizang hi. Zanggam pan khamtung i tun pen a sawtta hi cih hong musak semsem hi. Helicopter tuk theihna dinga kibawl cemented circle area khat pen tualpi lai ah om a, tualpi pen bawlung suihna bek hilo, vanleng tukna zong hipah hi cih kimu thei hi. Pu Kam Hau in a khanlaiin a tualpi pen 'multipurpose playground' dingin na gelkhol hi pelmawh ding hi. Saguh keu sitset khat zong kimu ahih manin hih tualpi pen mipi annekkhopna phualpi leh munpi khat zong hi ding ciin ka um hi. Zomi te khuak tai a, tualpi khat pen zat dan a namkim in a zangthei, a tangzai lungsim nei minam hi hang cih kimu thei hi. 

Maan pawlkhat kila in khuamui hong kai semsem a, solkhapi zong hong taang semsemta ahih manin ka hawhnopna dang uh ka zuan kik leuleu uh hi. 

Tedim Sangpi ah hawhna: BEHS-1 kici hi in ka thei a, Basic Education High School Number 1 cihna hiin ka um hi. Tedima sangkahna lianpen leh sangpen hi in "Tedim Sangpi" ciin kitheizaw hi. Tedim sangpi pen Zomi sungah mi thupi tampi hong piankhiatna hi in, u lian, mipil, mihau tampi hong khanna leh sangkahna ahi hi. Tua manin Tedim a kigen sim in hih sanginn kigen pelmawh ahih manin a mun ah mulo in om kei ning ciin ka va khuadak uh hi. School Vision pen: "To create an education system that can generate a learning society capable of facing the challenges of the knowledge" cih ahi hi. A Zokam in Tedim Sangpi ngimna in, "Pilna deih minam a pianna ding lunggulhna leh hun kikhel a lap thutheihna a piangsak namkim pilna sinna phualpi hi ding," cih hi. Sanginn i cih pen pilna deih minam a pianna dinga aphualpi ahih ding a thupi penpen ahi hi. Sanginn i tun ciang, sanginn i kah ciang pilna a deih mite i suak ding a thupi hi a, nang leh kei leh mimal bek hilo in minambup in pilna deih, a lunggulh, a eng thei minam ahih ding a thupi ahi hi. Pilna deih bek hilo in a hunlap a pilna thak leh theihna thak a kikhek ciang zong a lap a theihzawh nading, pilzawhna dingin, siamzawhna ding ngimna ahi hi. Tua bang phualpi khat Zomite khuapi sungah om hi cih mangngilh kei ni. 

Guai, Zomite pilna deih minam ihi hiam? Pilna lunggulh minam i hi hiam? Hun lap pilna leh siamna, thutheihna i nei hiam? Hunlap a i theihna, i siamna, i pilna a kineihna dingin i pil sinna phualpite a kicingin i zang takpi hiam? Zogam ah pilna sinlo in gamdang, khuadang, mundang peuh ah i delh kha hiam? Ei khua pan i deih khempeuh a kingah thei hiam? I tu i tate adingin tua akisam pilnate i pia takpi hiam? Zomi khempeuh mawhpuak ahi hi. 

Sanginn golpi hi a, a maan sungah ka muh zel mah bangin innpi nih a kimaingat a kilam, saupi hi a, a kikal ah tualzang nuamtak om hi. Hih sanga kah te pen mi mawkmawklo leh pilna siamna a deih ngiatte mah hiding cih ka um a, zong a pil a siam vive hiding uh hi. Sanginn building bek thupi lo in a Tennis Court zong nasia mahmah a, tuidawn ding kipiakna tuikhuk zong a om hi. A kim a huangsung ah Phuitong kungte hing dimdem a, a paak uh ciang nak etlawm ding hiven ka cici mai hi. A mun lah nuam in a huang lah kicing hi. Ahi zongin a thupi dan a kigen zah in leh ka muh sawm zaha thupi in mulo ka hi tam aw ka ci a, khuazing ding khuamuita ahih manin ka muhna kician lo zaw ahi tam ka ci hi. Ka khentel thei sam kei hi. Hun ka neih leh sun khuavak mahmah laiin hawh kik ding ciin ka ciahsan a, ahi zongin ka hawhkik man nawn kei hi...

Zomi te khuapi khat ahi Tedim khuapi sung ka vak leh mawtaw nangawn tawh kitai hinapi utna teng, muhnop teng kienkhin pak zolo ding na himawk in, khua hong zing hiaihiai, khapi lah taang semsem, mawtawm meivak zong kimu tam semsem, dumde meide lah hisamlo ahih manin, ko zong lungsim ah ngaihsutna tampi pua kawm in nitak kikhopna ding lam mah zuanin hong pua kawikawi Pa Khup Khawm Mung (Khawmlay) tawh ka taikhia leuleu uh hi. 

Cik ciang Tedim Sangpi ka mu kik zen tam maw. Ka sangkahna lah hikei, ka khankhiatna lah hikei, ahi zongin ka mu kik nuam mahmah hi... nang/no e leh? 

(zop lai ding)



 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
 
Jesus was angry enough to purge the temple, hungry enough to eat raw grain, distraught enough to weep in public, fun loving enough to be called a drunkard, winsome enough to attract kids, weary enough to sleep in a storm-bounced boat, poor enough to sleep on dirt and borrow a coin for a sermon illustration, radical enough to get kicked out of town, responsible enough to care for his mother, tempted enough to know the smell of Satan, and fearful enough to sweat blood.
 
He is able to run to the cry of those who are being tempted and tested and tried.
Hebrews 2:18 (AMP)
 
Whatever you are facing, He knows how you feel.

0 coment�rios:

Post a Comment