Sialsa
ka nek nunung pen India gam a Vapar khua ah hi. Sia Paupu (Rev. Dr. JM
Ngul Khan Pau) USA pan Lai Siangtho sangkah Doctor of Missiology,
Western Seminary, Portland pan zo a hong ciah Zomi Baptist Church,
Mizogam in a pahtawisakna a kigo pen ahi hi. Tua laiin Sialsa pen
bawngsa sangin nip zaw, min baihzaw, neel zaw ciin kigen a, ki tam nek
lo ahih manin sialsa lim dan ka gen luat ding ka thei kei hi. Sakhi sa
hi leh bel luang za khat bang kine mahmah ding ahih cianga a lim dan ka
tel zawk himah hiven!
Nitak
annek khit ciangin Thangmual dawna Khapi suak zong kimu ziziaita a, ahi
zongin khuazing nailo ahih manin khavak sangin nitum khin lian paangsan
pen etlawm zaw laitak hi. Sun thapai in Zomi te maban leh Zomi te
kalsuan zia ding thu tuamtuam kikum in thu kingai, kigen, kikum kik zel
ahih manin kigim pian a anne kine baih in annek khit leh nitak kikhop
kikal hun tomno sung ni tum khit peuh leh khua vot pian ahih manin zan
ciang silh ding puanlum lakna hun awng kinei hi. Kei zong tua hun awng
sung a manpha thei pen in kizang henla, khuasung beek kivak leh cih ka
ngaihsun hi.
Zolengthe Naipi Phung Ah: Tedim
pai nailo khempeuh in zong Tedim khuapi i ngaihsut leh i ciamtehna pen
Zolengthe Naipi ahi hi. The Big Ben of Tedim cih ding zaha thupi hi.
London khuapi ah naipi pen Big Ben kici a, Zomi te adingin Tedim khuapi
laizanga naipi pen Zolengthe ahi hi. Zomi laphuak siampa khat in:
Zolengthe lah khuangkhuang
dinga maw,
Zomi sinlai ah na sa'ng e
Zohuihkhi siang hong laang hiauhiaute in zong
Zomi na hi hong ci e
ciin
Zomi te i huih nung, i
tuiluang, i lengthe khuang ngeungeu te nangawn in 'Nang Zomi hiteh'
ciin hong gengen uh na hileltak hi. Ei leh ei Zomi i kicih setset mah
bangin i ganhing, i singkung, i luitui, i thelnah nim dialdial leh i dik
huih siangtho nung hiauhiaute nangawn in Zomi hiteh ciin hong telsak
semsem hi. Zomi te hampha mahmah hang.
Ka
vaknop thu uh ka gen khak uh a zak ciang Zomi Music Khantoh Vaihawm
Pawl ci pak ni, ZOMUS General Secy Sia Lianpi @ Taang Lungtup in 'Cycle
na zatnop uh leh kei a om' ciin a tawhtang hong pia ziau a, ko zong ZIS
Secy Pa Khup Khawm Mung tawh lungdam takin ka la pah uh a, vak dingin ka
taikhia pah uh hi. Nitak kikhop lah hong tung pah
ding ahih manin ka hawhnopna teng uh ka vak zangzang pak uh hi.
Zolengthe
Naipi phung ka tun uh ciangin nitak khua hun nuam laitak hi a, lah nisa
hang lumlua nawnlo, khuazing ding lah hilua nailo ahih manin Zolengthei
naipi pen etlawm in a dawn ah Zomi te ki itna lim lak Vaphual tuang
ngiungeu zong nitum kuan kisung ziziai etlawm sa in na khuadak ngekngawk
a, a pa pen in Thangmual dawna tung solkhapi taang ding hong suak suk
beba na galdawn ek awk hi. Zomi te Vaphual pen a kientuah den ahih manin
a nih uh kimaingat in a tuangkhawm, a kisapna uh a kientuah, a kihuh, a
kipanpih vasa ahih manin tua vaphual lungsim a nei Zomi te i kisapna
khempeuh a
kihuai a kien, a kivante i hihna hong phawksak kikkik hi. Motor Cycle
tung pan tuaksuk in Zolengthe naipi tawh maan (photograph) ka kilak leh
nitak 5:25 P.M. hun lian ahi hi. Hih naipi pen khualaizang mun hoihna
pen leh lamkabom nuam mahmah ah om a, a tun zong sangin inn dawl 7 ciang
banga sang hito dingin ka tuat pong hi. Lampi thum kituahna san ah om
hi in, a kim a kiangah sumbuk lamdung khempeuh ah om zihziah in van zong
kim mahmah a, sumbuk lian khempeuh tua kiim tengah kigual hipen mai hi.
Zolengthe naipi gei leh a kiim teng bel mun awng lianpi hi a, vaksuk
vaktohna ding leh mawtaw khawlna, kiheina leh mihing a hon a
kituahkhopna dingin a hoih mahmah ahi hi.
Zolengthe
Naipi sak ah 'pilna sawm' om a, tua sungah sangnaupangte in lai puak
ziahziah in sim uh a, lampi pan zong a laisim uh kiza zo hi. A hon in
sim ziahziah uh ahih manin kithanopsuah peuhmah bilbel ding uh hi. Tu
hun laitak pen tan 10 exam ding ahih manin laisim a kinak kin mahmah
laitak hi a, tan 10 exam nei nu leh pate bang khuasung zong vakkhia man
mello in tate exam nading a vanpih, a tutpih, a nek leh dawn ding, a
kisap teng uh a sai dingin a kipiakhia ngiat uh ahi hi. Tua 'pilna sawm'
tung ah Zomi mi minthang Pu Songtheu te inn om a, lampi pan zong kimu
thei hi.
Hornbill Nursing Home Muta: A
kigen, a minthang vangvang khat leuleu pen - Pu Suan Pau te in Zomi te
hong khualna un cina luna a kikhoina dingin Sakollam ah "Hornbill Nursing Home" na nei uh a, tua pen minthang vangvang ahih manin a mu nuam ngiat leh a en nuam ngiat in ka va pha uh hi. Vaphual
Ta Khoi Banga Kikhoina cih ahih mah bangin nasia peuhmah a a
thahatlozaw, a zawmzaw deuhte kikepna, kikhoina dingin inn hoih mahmah
khat kilam a, tua taihinn sungah Tedim khuasung bek hilo - mun tuamtuam,
khua tuamtuam pan zong cina, damlote kikem in kikhoi hi.
Pu
Suan Pau in hih banga Zomi leh Zogam adinga a sepna, a hihna te
zahtakhuai in thupi peuhmah a, zong pahtawi tak in thapiak taak mahmah
hi. Zomi khempeuh in Pu Suan Pau te hong khualna leh hong deihsakna uh
hanga hibang i cinat, i lunat cianga i belh theih ding damna inn hong
phuat uh nakpi takin thapia in pahtawiin, lungdam ciat ni. Cidamna leh
kikepna mihing a kisamlo kuamah omlo hi. I nuntakna hun khat teitei
ciang a cina ding, a kikem ding, a kikhoi dingte i hi hi. Sihna zong i
pelh thei hilo ahih manin i sihma, i nuntak lai a nuam thei pena i hunte
i zatna dingin cidam nasepnaleh kikep kikhoina a kisam mihing ihi hi;
tua pen leitung ngeina zong ahi hi.
Ka
va hawhni uh Pu Suan Pau tapa Dr. Piang leh a zi na om in ka kimu thei
vua hampha in angtang ka kisa mahmah hi. A zi lah melhoih in zong
thacing a, Zomi numei lak ah a etteh taak leh a hampha mahmah numei hi
ciin ka ciamteh hi. Banghang hiam cih leh a pasal tawh cina don thei,
kem thei, khoi thei dingin Medicine Degree mah nei in Doctor mah hi a, a
nupa un medical doctor tuaktuak ahi uh hi. Dr. Piang pen ka kimuh
ngeisa uh ahih hang a khamul na sauzaw ta a, zong na thadimzaw ta hi. A
zi pen ka khatvei kimuhna uh ahih hang coffee dawn ding hong tawi sensen
ciang Zomi numeite pen mo hoih hingiat, zin leh leng a do ngiat minam i
hihna, i nasep i za liat tawh kisailo in a
thanuam, a semnuam, mite a huai minam hi hang ciin ka ciamteh hi. Nupa
hih banga nasep kibang semkhawm hialhial a kihuh thei, kinungthuap thei
cih pen Zomi sung bek ah zong hilo leitung level ah zong a mi hamphate
hi uh hi. Inn lah nuam, coffee lah lim, inntekte lah a thupina uh
kiphatsakpih lo in kiniamkhiat in kiho nuam mahmah hi. Nung kum lam in
zong India lam pan hong pai Zomi khawmpi simte khempeuh gan khat go in
annekpihna bawlsak a, gilvah takin ankuang luisak ngei hi. Tua zaha
minam leh mipihte a vei, a khual a huai innkuan uh hi a, tua hang mah hi
inteh Pasian in thupha pia in Zomi sungah mihau tampi i neih lak ah a
kizahtak mahmah innkuan ahi uh hi.
Pu Kam Hau Tualpi Ah: Tedim
khua ah khangnote kikholhna dinga kizang mahmah khat pen Pu Kam Hau
tualpi ahi hi. A minthang in a kigen za den ka hih manin kei zong mu
nuam in ka hawh ut, ka sik ut mahmah hi. Pu Kam Hau pen Zomi te hih
ciang i tun theihna dinga hong na huai, hong na khoi khat hi ci leng i
khial lua kei ding hi. Tuni a minam khat a i luan theih, lawng khat a i
gin theihna dinga bul a pan leh tuni ciang i tunna dinga kalsang a suan
lak ah a madawk khat hi cileng Zomi te History ah a kiciamteh tham ahi
hi. Banghang hiam cih leh thu leh la na gel in kikep dan, kivaipuak dan,
nasep hawmzia, nopna dahna, khut khialh ban khialh ah bangcih ding cih
Zomi te zat theih dingin a geel khia, a lui khia masa ahi hi. Tua "Kam
Hau Upadi" pen a bulphung a kizang mi khempeuh a huam kha kikep, kihuai,
kizunna leh a
pilhuaizaw a gamtat dan ding a kitheihna dinga siksan khat ahi hi. Tua
ahih manin tua bang 'upadi' hong bawlsak thei mi thupi Zomi sungah i
neih minam hampha hi hang. Amah min tulloh na dinga khangnote mun thupi
leh manpha Tualpi a kibawlsak mu lo in om utlo ka hih manin a en dingin
ka pai uh hi. Ka pa Khup (Rev. Khup Za Go) in Pu Kam Hau tangthute bang
kankan a, Zomi te i khantohna leh i khankhiatna dingin a sep a bawlte
thupi sa in lai tawh a ciamtehteh hi.
Pu
Kam Hau tualpi golpi tak na hi a, a dung leh vang kikim phial in a tam
nuam mahmah khat ahi hi. Guah zuk loh sawtta ahih manin kiak po
khempeuh na keu khin a, nisat zawh sawtzo ahih
manin vui khu dekdek ta hi. Tuuk laia bawhlung suihna khema leh
khekhapte na om zihziah lai a, buan a kisuite a khelim uh kidawk in na
keucip ta hi. Ka tehkak khat om a - lawi bualte ah lawi a bual khit uh
ciang nisa in bual tui kang leh lawite khekap a kidawk zihziah a bang
hi. Mihing khekhap lim muh ding tualpi laizang ah keu gimgem hi. Zogam
pen sawt mahmah, upa mahmah, Zomi te i tenzawh sawtta hi cih a kitheihna
khat hi ding - goal khuam khawng zong na ekseu pianpianta a, a thak
tawh laih hun naita inteh cih zah dingin a sawtta goal post te kizang
hi. Zanggam pan khamtung i tun pen a sawtta hi cih hong musak semsem hi.
Helicopter tuk theihna dinga kibawl cemented circle area khat pen
tualpi lai ah om a, tualpi pen bawlung suihna bek hilo, vanleng tukna
zong hipah hi cih kimu thei hi. Pu Kam Hau in a khanlaiin a tualpi pen
'multipurpose playground' dingin na gelkhol hi pelmawh ding hi. Saguh
keu sitset khat zong kimu ahih manin hih tualpi pen mipi
annekkhopna phualpi leh munpi khat zong hi ding ciin ka um hi. Zomi te
khuak tai a, tualpi khat pen zat dan a namkim in a zangthei, a tangzai
lungsim nei minam hi hang cih kimu thei hi.
Maan
pawlkhat kila in khuamui hong kai semsem a, solkhapi zong hong taang
semsemta ahih manin ka hawhnopna dang uh ka zuan kik leuleu uh hi.
Tedim Sangpi ah hawhna: BEHS-1
kici hi in ka thei a, Basic Education High School Number 1 cihna hiin
ka um hi. Tedima sangkahna lianpen leh sangpen hi in "Tedim Sangpi" ciin
kitheizaw hi. Tedim sangpi pen Zomi sungah mi thupi tampi hong
piankhiatna hi in, u lian, mipil, mihau tampi hong khanna leh sangkahna
ahi hi. Tua manin Tedim a kigen sim in hih sanginn kigen pelmawh ahih
manin a mun ah mulo in om kei ning ciin ka va khuadak uh hi. School Vision pen: "To create an education system that can generate a learning society capable of facing the challenges of the knowledge" cih ahi hi. A Zokam in Tedim Sangpi ngimna in, "Pilna deih minam a pianna ding lunggulhna leh hun kikhel a lap thutheihna a
piangsak namkim pilna sinna phualpi hi ding," cih
hi. Sanginn i cih pen pilna deih minam a pianna dinga aphualpi ahih
ding a thupi penpen ahi hi. Sanginn i tun ciang, sanginn i kah ciang
pilna a deih mite i suak ding a thupi hi a, nang leh kei leh mimal bek
hilo in minambup in pilna deih, a lunggulh, a eng thei minam ahih ding a
thupi ahi hi. Pilna deih bek hilo in a hunlap a pilna thak leh theihna
thak a kikhek ciang zong a lap a theihzawh nading, pilzawhna dingin,
siamzawhna ding ngimna ahi hi. Tua bang phualpi khat Zomite khuapi
sungah om hi cih mangngilh kei ni.
Guai,
Zomite
pilna deih minam ihi hiam? Pilna lunggulh minam i hi hiam? Hun lap
pilna leh siamna, thutheihna i nei hiam? Hunlap a i theihna, i siamna, i
pilna a kineihna dingin i pil sinna phualpite a kicingin i zang takpi
hiam? Zogam ah pilna sinlo in gamdang, khuadang, mundang peuh ah i delh
kha hiam? Ei khua pan i deih khempeuh a kingah thei hiam? I tu i tate
adingin tua akisam pilnate i pia takpi hiam? Zomi khempeuh mawhpuak ahi
hi.
Sanginn
golpi hi a, a maan sungah ka muh zel mah bangin innpi nih a kimaingat a
kilam, saupi hi a, a kikal ah tualzang nuamtak om hi. Hih sanga kah te
pen mi mawkmawklo leh pilna siamna a deih ngiatte mah hiding cih ka um
a,
zong a pil a siam vive hiding uh hi. Sanginn building bek thupi lo in a
Tennis Court zong nasia mahmah a, tuidawn ding kipiakna tuikhuk zong a
om hi. A kim a huangsung ah Phuitong kungte hing dimdem a, a paak uh
ciang nak etlawm ding hiven ka cici mai hi. A mun lah nuam in a huang
lah kicing hi. Ahi zongin a thupi dan a kigen zah in leh ka muh sawm
zaha thupi in mulo ka hi tam aw ka ci a, khuazing ding khuamuita ahih
manin ka muhna kician lo zaw ahi tam ka ci hi. Ka khentel thei sam kei
hi. Hun ka neih leh sun khuavak mahmah laiin hawh kik ding ciin ka
ciahsan a, ahi zongin ka hawhkik man nawn kei hi...
Zomi
te khuapi khat ahi Tedim khuapi sung ka vak
leh mawtaw nangawn tawh kitai hinapi utna teng, muhnop teng kienkhin
pak zolo ding na himawk in, khua hong zing hiaihiai, khapi lah taang
semsem, mawtawm meivak zong kimu tam semsem, dumde meide lah hisamlo
ahih manin, ko zong lungsim ah ngaihsutna tampi pua kawm in nitak
kikhopna ding lam mah zuanin hong pua kawikawi Pa Khup Khawm Mung
(Khawmlay) tawh ka taikhia leuleu uh hi.
Cik
ciang Tedim Sangpi ka mu kik zen tam maw. Ka sangkahna lah hikei, ka
khankhiatna lah hikei, ahi zongin ka mu kik nuam mahmah hi... nang/no e
leh?
(zop lai ding)
Hau Za Cin
Phuitong Liim
Jesus
was angry enough to purge the temple, hungry enough to eat raw grain,
distraught enough to weep in public, fun loving enough to be called a
drunkard, winsome enough to attract kids, weary enough to sleep in a
storm-bounced boat, poor enough to sleep on dirt and borrow a coin for a
sermon illustration, radical enough to get kicked out of town,
responsible enough to care for his mother, tempted enough to know the
smell of Satan, and fearful enough to sweat blood.
He is able to run to the cry of those who are being tempted and tested and tried.
Hebrews 2:18 (AMP)
Whatever you are facing, He knows how you feel.
0 coment�rios:
Post a Comment